Trong nhiều thập kỷ, giá dầu thô từng được xem là yếu tố “cầm trịch” thị trường nguyên liệu hoá chất toàn cầu. Tuy nhiên, bối cảnh hiện nay đã thay đổi sâu sắc.
Sự trỗi dậy của xe điện, năng lượng tái tạo và các mô hình sản xuất xanh đang khiến ngành hoá chất từng bước tách khỏi sự phụ thuộc truyền thống vào dầu mỏ. Những biến chuyển này không chỉ làm thay đổi cấu trúc chi phí sản xuất mà còn tái định hình toàn bộ chuỗi cung ứng hoá chất thế giới.
 |
| Giá hóa chất tăng – nhưng không phải vì dầu thô? |
1. Giá nguyên liệu hoá chất ngày nay không còn phụ thuộc hoàn toàn vào dầu thô như trước
Trước đây, ngành hoá chất thế giới gần như chạy theo dầu thô vì:
- Dầu → naptha → olefin → polymer → hàng loạt nguyên liệu nền tảng.
- Giá dầu tăng là cả chuỗi hoá chất tăng theo.
Nhưng hiện nay sự phụ thuộc đó đang giảm mạnh do 3 yếu tố lớn:
2. Sự trỗi dậy của điện khí hoá & năng lượng tái tạo
- Xe điện, pin lithium, hydrogen xanh, năng lượng gió – mặt trời… tạo ra một chuỗi nguyên liệu mới không gắn với dầu.
- Nhiều sản phẩm hoá chất chuyển sang làm từ ethane, propane, biomass, CO₂ tái chế, không còn lệ thuộc vào crude oil.
Nói cách khác:
Dầu thô không còn là “ông chủ duy nhất” quyết định giá hóa chất.
3. Áp lực ESG & xu hướng xanh hoá ngành
Các tập đoàn lớn (BASF, Dow, SABIC, LG Chem…) phải chạy theo:
- Giảm carbon
- Vật liệu tái chế (PCR, biomass, bio-based polymer)
- Hạn chế sử dụng naptha/dầu thô
- Công nghệ hóa chất từ CO₂, rác thải, phụ phẩm nông nghiệp
Khi nguồn nguyên liệu đa dạng, giá không còn bám sát dầu mà dựa vào:
- Chi phí tái chế
- Chi phí năng lượng tái tạo
- Chi phí carbon credit
- Quy định môi trường của từng quốc gia
4. Chuỗi cung ứng bị phân hóa – yếu tố quyết định giá hóa chất thay đổi
Ngày nay giá nguyên liệu hoá chất bị chi phối bởi:
- Mức độ thiếu nguồn cung (supply shortage)
- Chính sách thuế – carbon
- Giá vận chuyển (freight)
- Công suất sản xuất ethylene/propylene Mỹ – Trung
- Chiến tranh thương mại
- Công nghệ hoá dầu mới (cracker chạy bằng điện…)
Nhiều lúc giá dầu giảm nhưng giá hóa chất vẫn tăng vì container đắt, nhà máy bảo trì, hay Trung Quốc xả hàng tồn.
 |
| Hóa chất thời hiện đại: Dầu thô không còn quyết định. |
5. Kết luận cho câu hỏi
✔ Đúng – hiện tại giá hóa chất không còn phụ thuộc quá nhiều vào giá dầu thô như 10 năm trước.
✔ Nguyên nhân là ngành chuyển mình mạnh:
- Điện khí hoá → giảm nhu cầu dầu
- Năng lượng tái tạo phát triển
- Vật liệu xanh lên ngôi
- Chuỗi cung ứng phân tán
- Công nghệ hoá dầu đa dạng hóa nguồn nguyên liệu
✔ Trong ngành công nghiệp hoá chất hiện nay, giá cả chịu tác động bởi đa điểm, không phải một biến trung tâm là giá dầu.
6. Tổng kết
Có thể thấy, giá dầu thô vẫn còn mang tính tham chiếu nhất định, nhưng không còn là “kim chỉ nam” quyết định giá nguyên liệu hoá chất như trước. Xu hướng điện khí hoá, phát triển kinh tế xanh và áp lực giảm phát thải carbon đang kéo ngành hoá chất bước vào một chu kỳ vận hành mới – linh hoạt hơn, đa nguồn hơn và gắn chặt với các tiêu chuẩn môi trường.
Trong bối cảnh đó, doanh nghiệp nào nắm bắt sớm sự thay đổi sẽ có lợi thế rõ rệt trong chiến lược mua hàng, điều phối sản xuất và quản trị rủi ro giá cả.
Tác giả:
Phan Niệm - Hóa Chất Sapa
