Dung môi không phân cực là loại dung môi có hằng số điện môi thấp và không tạo liên kết hydro với các chất tan. Chúng thường có cấu trúc đối xứng, không có vùng tích điện rõ ràng, nên không hòa tan được các hợp chất phân cực như nước, muối vô cơ.
Tuy nhiên, dung môi không phân cực lại hòa tan tốt các hợp chất hữu cơ không phân cực như dầu mỡ, nhựa, cao su,…
 |
| Dung môi không phân cực là gì? Ảnh minh họa. |
Một số đặc điểm chính của dung môi không phân cực
- Không có hoặc có rất ít sự chênh lệch về độ âm điện giữa các nguyên tử trong phân tử.
- Không có nhóm phân cực (-OH, -NH, C=O,…), nên không hình thành liên kết hydro.
- Hòa tan tốt các hợp chất hữu cơ không phân cực, ví dụ: dầu, nhựa, sáp, hydrocarbon.
- Không tan trong nước, nhưng có thể hòa tan vào các dung môi không phân cực khác.
Ví dụ về dung môi không phân cực
- Hydrocarbon: Xăng, toluen, hexan, benzen
- Dẫn xuất halogen: Cloroform, dichloromethane
- Ete và ketone có cấu trúc không phân cực: Diethylether, acetone (mặc dù acetone hơi phân cực nhưng vẫn có tính hòa tan tốt với các hợp chất không phân cực)
Ứng dụng của dung môi không phân cực
- Tẩy dầu mỡ, nhựa, sáp trong công nghiệp.
- Sử dụng làm dung môi pha sơn, keo dán (như toluen, xylen).
- Chiết xuất dược phẩm, tinh dầu.
- Làm môi trường phản ứng hóa học trong tổng hợp hữu cơ.
Một số dung môi không phân cực phổ biến
Dưới đây là một số dung môi không phân cực phổ biến, được chia theo từng nhóm chính:
1. Dung môi hydrocarbon
Aliphatic hydrocarbons (hydrocarbon mạch thẳng, mạch nhánh):
- Hexane (C₆H₁₄) – Dùng trong tẩy dầu mỡ, chiết xuất dầu thực vật.
- Heptane (C₇H₁₆) – Dùng trong phòng thí nghiệm, pha sơn.
- Octane (C₈H₁₈) – Thành phần chính trong xăng, dung môi cho nhựa, dầu.
Aromatic hydrocarbons (hydrocarbon thơm chứa vòng benzen):
- Benzene (C₆H₆) – Dung môi công nghiệp (nhưng độc hại, ít dùng trong thực tế).
- Toluene (C₇H₈) – Pha sơn, mực in, chất tẩy rửa.
- Xylene (C₈H₁₀) – Dung môi trong công nghiệp nhựa, sơn, keo.
2. Dung môi halogen hóa (chứa Cl, Br)
- Dichloromethane (CH₂Cl₂) – Dung môi chiết xuất, tẩy sơn.
- Trichloroethylene (TCE - C₂HCl₃) – Dùng làm dung môi tẩy rửa bề mặt kim loại.
- Tetrachloroethylene (PCE - C₂Cl₄) – Dung môi giặt khô, tẩy rửa công nghiệp.
3. Dung môi ete và xeton ít phân cực
- Acetone (C₃H₆O) – Hơi phân cực nhưng vẫn hòa tan tốt dầu mỡ, sáp.
- Methyl Ethyl Ketone (MEK - C₄H₈O) – Dung môi pha sơn, mực in, chất tẩy sơn.
- Isophorone (C₉H₁₄O) – Dùng trong sản xuất nhựa tổng hợp, keo dán, mực in.
- Cyclohexanone (C₆H₁₀O) – Dung môi pha sơn, chất tẩy rửa, keo dán, mực in.
